ZVONKO MARIC-LUJ DE BROJ
ZVONKO MARIĆ
Luj de Broj
Otkriće da sva tela u kretanju imaju i talasna svojstva,
koje dugujemo Luju de Broju jedno je od retkih otkrića
u fizičkim naukama,koje u originalnm de Brojevom pro-
gramu ima za cilj da kvantitativno poveže ne samo osob-
ine dveju potpuno odvojene predstave o fizičkim događ-
anjima:onih kakvi su materijalni diskontinuiteti koje op-
ažamo kao tela i onih koje nam se u percepciji ukazuju
kao globalni kontinuiteti i koje opisujemo kao ondulatorna
kretanja,nego da dovede u uzajamnu vezu teorijske principe
„odvojenih“ fizičkih disciplina: nauku o svetlosti, mehaniku,
geometrijsku optiku, termodinamiku i teoriju relativnosti.
Kao celovita slika fizičke realnosti,de Brojev program imao je neočekivano malu rezonanciju u intelektualnom životu epohe i u otvaranju novih horizonata istraživanja.Uzroci za tu okolnost mogli bi biti sledeći :1.) Programi objedinjenja dvaju fundamentalnih fizičkih ontologija nemaju tradiciju u istoriji fizičke misli.Neki elementi u Hamiltonovom (Hamilton) razmatranju suštine geometrijske optike kao i Klifordovo (Cliford) razmevanje veze između geometrije i fizike formalnog su karaktera i nisu vise od literalne matrice u kojoj se mogućnost objedinjenja samo naslućuje, a rayrada Dekartovih (Descartes) ideja o “ protegnutosti “ uvođenjem talasnog kretanja,koje je obrazlagao Baron Delingshausen ostala su van glavnih tokova evolucije fizičkih teorija: 2.) Matematička formulacija kvantne dinamike, koju u konačnoj formi dugujemo fon Nojmanu ( von Neumann ) odriče valjanost tradicionalnih perceptualnih predstava o fizičkim pojavnostima i upućuje fizički diskurs ka interpretacijama koje ne leže u klasičnom ključu: 3.) De Brojev sintetički pokušaj reinterpretacije kvantne mehanike na bazi tradicionalnih racionalističkih vidokruga ne vode eksperimentalno na nove ili različite ferifikacije: 4.) Filozofska atmosfera našeg vremena dovodi u dominantan položaj doktrinu instrumentalnog uma po kojoj je zadatak teorije samo koordinacija fakata.
( Odlomak iz istoimenog rada )
Ovaj odlomak jeobjavljen u rubrici Ličnosti leskovačkih novina “ Leskovčanin :list naučni i književni“ 1997/1998. S/4-5 , izdanje decembar 1997-mart 1998., a povodom boravka Zvonka Marića u Leskovcu novembra 1997.god.
Do ovog materijala sam došao ljubaznošću gospođe Irine Nešić iz Zavičajnog odelenja Narodne biblioteke Radoje Domanović -Leskovac.
